Nu heb ik het weer ... ik hoor over 15 cm sneeuw en ben jaloers.
Mogelijk omdat we er niet even uit kunnen, tijdens deze hoogdagen in het toeristische seizoen moet de motor blijven draaien.
Maar goed nieuws, de motor wordt bijgestuurd, opgedreven: vandaag ben ik begonnen met de selectieprocedures voor mijn assistente op kantoor - ik dacht steeds aan een vrouw.
Aan OMATHO (Office Malien de Tourisme et de l'Hôtellerie) vroeg ik enkele namen van kandidaten die toerisme studeerden; ik kreeg de contactgegevens van 6 jonge mensen en zag er vandaag 4. Het was een jonge man die er het beste uitkwam ...
De grote uitdaging is niet het vinden van de juiste persoon - weliswaar niet onbelangrijk - maar het uit handen geven van mijn werk!
Wordt zeker vervolgd.

Maar laat ons niet vergeten wat echt belangrijk is: Sira wil niet meer zitten en trekt of duwt zich aan wat ze maar te pakken krijgt recht.

vrouw met pit

Het gidsenmilieu, dat ik graag het gidsengespuis noem, is een wereld apart. Lees er elke geschreven gids over Mali op na en ergens vooraan vetgedrukt of ingekaderd staat te lezen in mooiere woorden dat gidsen in Mali een plaag kunnen zijn. Zogezegd stoere mannen onder mekaar, bedreven roofdieren daarbuiten. Ik laat me hier even gaan en mag niet vergeten te melden dat er ook koren onder het kaf zit.
Maar een mannenwereld dus. En daar probeert Tounga Tours wat aan te doen. De meeste van onze rondreizen beginnen met een dagje hoofdstad en de eerste voormiddag in het land krijgen ze een rondleiding au grand marché van deze Afou, ma belle soeur. Ze praat goed Frans, was mijn steun en toeverlaat toen ik bij de familie woonde, en staat zonder probleem haar mannetje. Afou is een prachtig voorbeeld van een Afrikaanse vrouw die niet bij de pakken blijft zitten, naast gids op de markt is ze ook een meester-commerçante: ze verkoopt 'ussulan' (Afrikaanse wierook), juweeltjes tijdens de feestdagen, ze verft de gegeerde 'bazin'-stoffen voor de sierlijke Afrikaanse boubou's, ze verhuurt stoelen voor feesten... Ik denk altijd dat ze een hot shot zakenvrouw zou zijn, mocht ze in een ander deel van de wereld geboren zijn. Ook wel een beetje een harde tante hoor, de foto spreekt.

Een sympathieke reiziger die iets van foto's maken weet, zond me deze foto na zijn rondreis en bezoek aan Bamako. Kijken naar dit beeld maakt me goedgezind, zo geweldig vind ik het.

peinturer

Ik zit in een doe-fase. Of beter een onderneem fase, wat zich onder andere uit in het laten schilderen van de binnen- én buitenkant van ons huis.
Lekker nieuw en fris is dat.
Trouwens, Afrikaans Frans voor schilderen is ... inderdaad 'peinturer'.

rood

We brachten deze prachtige Tounga Tours - shirts mee. Voor de gidsen, het personeel in huis, eigenlijk iedereen die iets met TT te maken heeft. Adama draagt hem hier met trots - ze zijn gegeerd moet ik zeggen - behalve door Oscar. Die kwam de zijne terugbrengen.
Oscar werkt al ongeveer een jaar voor ons, eerst guardien en sinds Djinè weg is doet hij de kamers en hij doet het goed. Oscar is Bobo, een van de vele ethnische volken hier en gekend om hun minder islamitische gewoonten: het is bij de Bobo dat dikwijls het gierstebier gebrouwen wordt en ze eten nagenoeg alles wat beweegt. Toen we nog bij de familie op de cour woonden was er een hond die weg moest. Misschien was hij te agressief, dat weet ik niet meer. Wat doe je met zo'n hond: die geef je aan de Bobo, zij eten hem op. Een nieuwe eigenschap van de Bobo die ik onlangs ontdekte was dus: zij dragen geen rood.
Een gewone Westerse vraag zou dan zijn: waarom niet? Maar een gewoon Westers antwoord is daar zelden op te vinden. Je zou een verlegen lach als antwoord kunnen krijgen, een soort plaatsvervangende schaamte die eerder hoort bij de vragensteller van deze openhartige vraag. Of gewoon het simpele 'parce que c'est comme ça' of 'parce que ce n'est pas bon'.
Deze keer heb ik me als een goede Afrikaan gedragen en niets gevraagd.

zwemmen in de Noordzee

Het was een geslaagd België-bezoek. Ik had er zo naar uitgekeken en schreef al dat ik zelfs bang was tegen het einde geen zin te hebben om terug te keren. Maar dat gebeurde niet, ik kwam graag terug. En bang hoef ik niet te zijn, betekent gewoon dat het dan tijd is voor een volgende fase. Maar nu nog niet.

Eén van de hoogtepunten was zeker die uitzonderlijk warme septemberdag aan de kust en N'Yélé en ik die kopje onder gingen in de Noordzee.
Verder heb ik enorm genoten van het gezinsleven. Ik vertelde al wel dat de werelden van man en vrouw hier zeer gescheiden zijn en dat dat me moeilijk valt. Mijn gedachten dwaalden bij dit schrijven naar religieuze sferen. Ik heb het er al met verscheidene mensen over gehad die ook christelijke Afrikaanse landen kennen en daar lijkt me dat dan toch minder, of is het gras er gewoon groener? Deze morgen toen ik N'Yélé naar school bracht zag ik twee meisjes in bourka en ik zag het niet graag. Het staat even ver van de Afrikaanse eigenheid als de jeans maar toch voor mij moeilijker te verteren. Retournons à nos moutons ... Van was mee en we leefden een volle maand als een Westers gezin. Ik heb er van genoten.

Ik weet niet wat het is, daarmee bedoel ik dat ik het niet rationeel kan uitleggen. Het zijn niet zozeer de mensen maar de omgeving. Ik zit in de auto en ik kijk rond, ik ruik het gekruide Afrika. Hier wil ik zijn.

het ene ontslag is het andere niet

Een paar dagen geleden toen ik met Van enige programma's aan het doornemen was, zei hij plots. Solo is ontslagen. BOM!
Solo, alias PDG, is de waker van hiernaast. Tussen onze huizen en de rivier ligt, vooral na het regenseizoen wanneer het water zakt, braakliggend en vruchtbaar land. Op de foto onderaan - genomen vandaag! - zie je vooraan de nu verdroogde tuintjes en achteraan de oever die stillaan vol water stroomt. Al jaren is Solo hier (zie ook boven links) heer en meester, kweekt er aubergines en tomaten. Mango's krijgen we ook veel van hem.
Sinds enkele maanden verbouwen de buren. Het gebouw stond een tijdje leeg en er zou een nieuwe huurder komen. Een Libanese 'fils a papa' zegt men. En dat de Libanezen, die in heel West-Afrika een groot percentage van de handel in handen hebben, aardig wat duiten verdienen is er aan te zien. De tuin mooi opgefrist - een eufemisme voor kaalgekapt want het zag eruit als een weelderige brousse en is nu netjes rechttoe rechtaan gemodelleerd, zelfs hun bougainvillea die met zijn prachtige fuscia kleur pronkte over onze muur is met de grond gelijk gemaakt -, het bouwvallige huis proper opgeknapt en volledig herschilderd (zie boven rechts). En toen alles klaar was en de verhuiswagen eraan kwam zei de mama van de jonge Libanees. Dag Solo, we hebben je niet meer nodig. Niet van de ene dag op de andere, maar van het ene uur op het andere. Solo heeft daar geen verhaal tegen en kan gaan. Wel blijft hij regeren over de oever maar wat verdient hij met die paar groenten. Als huisvader zeker niet genoeg.
Ik was geshockeerd. Ik moest huilen.
Een paar dagen later vernamen we dat zijn pasgeboren baby was overleden.

Bij Djinè daarentegen (zie 01/04/09 en 05/08/07) is elke compassie mij vreemd. Na een paar keer nog ontslagen te zijn geweest en weer teruggekomen is de laatste stuiptrekking verschenen en erna voorgoed tot rust gekomen. Hij wou nog wel werken, misschien omdat hij moest van de familie, misschien omdat hij weet dat het verdomd moeilijk zal zijn hier in Bamako iets anders te vinden. Misschien wou hij ergens wel, maar zo veel nu ook niet. Twee dagen met volle moed bezig en dan was hij het weer beu. We hadden hem geadopteerd als één van ons, een lid van de familie zoals iedereen hier. Vermoedlijk was de tijd gekomen voor hem om andere ervaringen op te zoeken. Hij had geen zin meer en wij bijgevolg ook niet.
Moge hij zijn weg vinden want het zal (en is!) niet simpel zijn voor een tengere jongen met zijn geaardheid.

zwerversdrang

Ik heb de laatste dagen leuke gesprekken gehad en dat is essentiële voeding voor mijn bestaan. En ja hoor, weerom met blanke vrouwen. Maakt in principe niet uit natuurlijk, als het maar een deugddoende uitwisseling is. Een boeiend detail is dat ze donker gekleurde wederhelften hebben.
En ik heb iets ontdekt: als je je dan toch in een exotisch avontuur wil storten met een partner afkomstig uit een 'vreemde' cultuur, doe het dan met mate. Ik ken gemengde koppels die in Afrika wonen en gemengde koppels waarvan de Afrikaan in Afrika verblijft en de Europeaan in Europa met jaarlijks enkele reisjes heen en weer. Deze vrouwen die in Europa wonen, blijven Afrika een warm hart toedragen. Ze kennen Afrika wel maar net voor de frustraties optreden zitten ze alweer op het vliegtuig richting thuisland. En afstand schept verlangen wat me dunkt ook niet slecht is voor een relatie.

Bij ons, vrouwen die zich hier gevestigd hebben, is de roze schijn van onze bril verkleurd. Mijn hart gaat nog steeds uit naar Afrika hoor, daar bestaat geen twijfel over maar door hier lang en diep genoeg te zijn moet ik eerlijk toegeven dat ik niet helemaal wars ben van enige frustratie. Om twee voorbeelden te noemen: het complete gebrek aan hoffelijkheid in het verkeer en wat mij nu meer moeilijk valt, de zo gescheiden leefwerelden van man en vrouw.

Een lang verhaal om onder andere te zeggen dat ik nog nooit zo heb uitgekeken naar het België bezoek. Zelfs in die mate dat ik me nu sterk afvraag of er die drang zal zijn om terug naar Mali te komen, zoals die er al elk jaar is geweest.

Het zullen 14 maanden in totaal zijn, na de laatste overtocht. Nog nooit ben ik zo lang gebleven.
En het is warm geweest.
Het heeft lang geduurd.
We willen Sira komen tonen.
...
Of is het iets anders?
Begint de zwerversdrang zijn plaats op te eisen?
Tounga Tours werkt en wat nu?
Nood aan een nieuwe uitdaging?

gezellig bevallen

Drie keer ben ik ondertussen bevallen in Bamako. Weliswaar in het betere ziekenhuis, maar een zekere couleur locale krijg je er altijd bij. Ik heb gelukkig een gyneacologe waar ik vertrouwen in heb, een Malinese vrouw die toevallig in Luik studeerde.
Ik herinner me dat ze tijdens de nazorg bij de bevalling van N'Yélé gezellig aan het telefoneren was. Ook nu net na de geboorte was het er een gezelligheid van jewelste. Grappen en grollen in de bevallingskamer, ook met Van. De vroedvrouw heet ook Traoré, dus die vond dat we er zeker nog een paar bengels moesten bijmaken, de gyneacologe zei dat het zo wel genoeg was geweest en iedereen lachte vrolijk terwijl de vroedvrouw alle tijd had voor ze Sira zou gaan wassen.

Bij deze jolige toestand hoort ook dat we gezellig met z'n tweeën naast elkaar aan het bevallen waren. (Gebeurt dat in België ook? Daar heb ik nu helemaal geen idee meer van.) In dat 'betere ziekenhuis' heb je één kamer voor de zware arbeid vooraf en één bevallingskamer. Er was net nog een kleine baby die dringend het licht wou zien en dus doorstond ik samen met die Malinese moeder de weeën. Het hele gebeuren schiep een band.

Ik wist al een beetje waaraan ik me kon verwachten. Op een gegeven moment krijgt Sira dan toch een bad, word ik in een rolstoel naar mijn kamer gereden, neemt Van afscheid en gaat terug naar huis en ben ik alleen met mijn pasgeboren baby. Dat moeten van die innige momenten zijn waar je een leven lang op teert.

le nouveau bébé ...

Negen maanden lijken slechts een vingerknip wanneer ik Sira voor het eerst in mijn armen neem. Ik ben geen vrouw die houdt van zwanger zijn, bevallen daarentegen is helemaal mijn ding. Vooral die climax op het einde, een wonder wezentje wordt geboren. Wat een kick, of beter een zaligheid, een ontlading, een feest, een genot.
Wat is het? Een meisje, we wisten het niet.
Alles ok met haar? Ja, hoor ze eens huilen.
Hmmm.

de laatste loodjes

die wegen hé!
We tellen nu elke dag met spanning af. Wordt het deze week of de volgende? Krijgen we er een meisje bij of een jongen? Bij elke kleine kramp denk ik, nu? Het enige wat ik zeker weet is dat ik er klaar voor ben om deze zwangerschap af te ronden, het is mooi geweest.

Ik heb het de laatste maanden ook enorm warm gehad. De koudste temperaturen 's avonds liggen zo tegen de 32°C, in de kamer is het om 22u nog steeds 38°C. Het is een dubbel wachten want ook het regenseizoen zal door mij met open armen ontvangen worden. We kregen een week geleden een eerste aankondiging, een eerste echte regenbui. Genieten was dat! Dat het wolkendek maar vlug aanzwelt en in alle hevigheid losbarst.

En wat zijn verder de laatste nieuwtjes: Djinè is na een maand teruggekomen. Dat is Van's verantwoordelijkheid en ik kom er verder zo weinig mogelijk tussen. Van zegt: hij kent het werk en is te vertrouwen in de kamers en het is beter met hem te blijven verder werken. Nu is het toch dood seizoen en geen klanten dus ik laat het maar even waaien. Maar Mohammed is nu weg. (zie 14 aug 08) Die was het werk hier al een tijdje beu, dat voelden we. Ook hier zegt Van dat hij wel weer zal terugkeren als hij merkt dat het leven als werkloze ook zijn mindere kanten heeft. Maar ook dat laat ik waaien.

Het enige waar ik op uit ben nu is verfrissende regen en een sprankelend gezonde baby. En muziek maken met mijn dansende kinderen op de tamani, die Samba van een vriend kreeg uit Segou.

op zoek naar vriendschap

Speelt het cultuurverschil meer in vriendschappen dan in relaties? Ik zal de laatste zijn om te zeggen dat het niet speelt in relaties, maar wat mij tot nog toe in de relatie lukt, lijkt niet te werken in de vriendschap. Ik heb geen Malinese vriendinnen. Ik heb schoonzussen, personeel, misschien kenissen, maar geen echte vriendinnen - dat kan blijkbaar alleen met cultuurgenoten.
Sophie, de Zweedse eigenaresse van hotel Djenné Djenno in Djenné, is een dierbare vriendin geworden en logeert hier steeds tijdens haar Bamako verblijven. Als de Vlaamse Dominique, die sinds een klein jaar in Segou woont, hier een week komt logeren is het een waar genot. Mijn Nederlandse vriendin Annemiek, met haar zoontje Robin van N'Yélé's leeftijd, is na een drietal jaren terug naar Nederland verhuisd en die mis ik. Ik heb net een andere Nederlandse vrouw ontmoet, Simone die ook gastenkamers heeft en een reisbureau: een leuke kennismaking waar meer kan uit groeien.
Er zijn ook Westerse vrouwen die ik niet opzoek, het is uiteraard niet omdat ze blank zijn dat er een potentiële vriendschap in zit.
En dan zijn er de bezoeken van de Belgische vriendinnen, zoals Micheline een tweetal-maanden geleden (zie foto) of Bijke een jaar geleden of Els in het begin. Uren geklets brengt dat met zich mee.
Maar waarom lukt het dan niet met Afrikaanse, Malinese vrouwen?
Vooreerst meen ik dat we anders communiceren. Bij onze hartsvriendinnen leggen we onze volledige emotionele wirwar bloot. Ik zie dat hier nog zo vlug niet gebeuren. Om even naar de mannen over de schakelen: als Van problemen heeft zal hij die met zijn familie eventueel gaan bespreken, maar niet met zijn 'vrienden'. Er is een soort algemeen heersend wantrouwen dat zegt dat je je persoonlijke dingen best voor jezelf houdt. Je kwetsbaar opstellen wordt niet zozeer als een kracht beschouwd.
Ik heb ooit gedacht dat Sitan en ik vrienden zouden kunnen worden (zie 25 juli 2008) maar dat bleek een naïeve gedachte (zie ook hieronder).
Het lijkt alsof ik met Afrikaanse vrouwen nooit vanuit een gelijke basis kan vertrekken. Ik ben meestal rijker, hoger opgeleid, in een werkgever-situatie. Moeilijk om een vriendschap dan tot onvoorwaardelijke hoogtes te laten uitstijgen. Dus wat niet kan in echte vriendschap kan wel in echte liefde?
De toekomst zal het uitwijzen...

exit Djinè

Djinè (zie ook stukje 5 augustus 2007) in betere tijden, eigenlijk nog niet zo heel lang geleden. Begin februari tijdens het bezoek van Micheline.

C'est fini. Djinè is geen lid meer van de Tounga-familie. Over and out.
Het heeft lang aangesleept. Als sinds de vorige keer dat ik over hem schreef, had ik het over zijn wankele natuur. Als alles meezit, is hij de meest fantastische 'kamermeid' die je je kan voorstellen. Hij heeft niet alleen een wankele natuur, maar ook een heel precieze natuur. De zorgvuldigheid waarmee hij de kamers in orde bracht voor onze bezoekers heeft me steeds verheugd. Dat is voornamelijk ook de reden waarom ik zo veel door de vingers heb gezien. Van zei altijd maar dat we wel iemand anders vinden, maar iemand die zo perfectionistisch is ... ik was en ben daar nog niet zo zeker van.

Ik ben Djinè heel dankbaar en heb hem dat ook gezegd. Hij heeft me veel geleerd. Hij heeft me geleerd hoe verkeerd het is personeelsleden ongepast te verwennen. Of toch, hij kon er niet mee om en kende tegen het einde geen grenzen. Hij kwam wanneer hij zin had, de laatste weken meestal zo rond 11 à 12 uur 's middags terwijl hij 's morgens diende te beginnen. Als hij geen zin had was hij om 16 uur al weer weg. Er was eens een dag dat hij niet kwam. Ik was telkens ontzettend boos tegen hem maar dat haalde niets uit. Sinds we de beslissing hadden genomen dat hij zou stoppen op het einde van de maand ben ik ook niet meer boos geweest. Ik werd er telkens zo verschrikkelijk kortademig van. En wat helemaal niet meer door de beugel kon: hij werd arrogant.
Ik zei al dat de Afrikaanse een enorm hiërarchische samenleving is. Iedereen heeft en kent zijn plaats en gedraagt zich er ook naar. Mijn aanvankelijke - voor in Afrika naïeve - democratisch Westerse aanpak werkte niet. Ook bij andere personeelleden heb ik dat al enige tijd gemerkt en veel afstand genomen. Bij Djinè was het te laat.

Daarbij moet ook gezegd worden dat ik uiteraard de neiging heb alles door een Afrikaanse bril te zien. Ik vermoed dat het in Westerse bedrijven ook aangewezen is om enige afstand tegenover het personeel te bewaren. Ik was nooit werkgever en ben hier ook nog eens op dat vlak aan het bijleren.

Djinè heeft gisteren nog met tranen in de ogen gesmeekt of hij toch niet kon blijven, maar het heeft allemaal te lang geduurd. Wel ben ik benieuwd naar hoe het nu verder verloopt. Legt hij zich erbij neer? Stuurt hij - zoals het hier past - een delegatie van de familie om excuus te komen vragen? Of gaat hij ons aangeven bij het INPS (sociale dienst) omdat hij hier in het zwart werkte?

Het is nu laag (en heet!) seizoen, we hebben tijd om iemand anders op te leiden. En bij het begin van het volgend seizoen schrijven we onze personeelsleden in. We worden een serieuze zaak, met officiële werknemers en professionele afstanden.

mogelijkheden

Er is zo veel mogelijk in een mensenleven, er is zo veel te doen en op zo veel verschillende manieren.
En sommige van die mogelijkheden passeren langs onze Tounga-stek en dan wordt altijd maar weer bevestigd dat het gewoon een kwestie is van doen.

We hadden net een Belgisch koppel op bezoek met hun camion. Het was de derde keer dat ze hier kwamen staan: eerst bij de aankomst in Mali, dan na hun terugkeer uit België en nu bij het einde van hun rondrit door ons land. Na hun pensioen hebben ze een omgebouwde legercamion gekocht en zijn ze vertrokken, Europa door en het plan is om op eigen tempo in Zuid-Afrika te geraken en dan misschien weer verder langs het oosten terug naar boven en naar Azië... Twee keer per jaar gaan ze dan met het vliegtuig naar België en parkeren de camion daar waar ze op dat moment aangekomen zijn.

Zij zijn nu afgewisseld door drie Franse echtparen. Een veel maanden- ipv veel jaren-plan. Vanuit Europa de woestijn door naar Mali. Het is ook weer hun tweede bezoek. Verrukt van hun rondreis door Mali en bijna opgekookt (het wordt zo verdomd heet hier nu) rijden ze over enkele dagen terug richting Mauretanië, richting huiswaarts en koelwaarts.

Het is er de fase niet naar, maar het verlangen om met mijn grijze rasta-man in een camper andere oorden te gaan verkennen is GROOT!

een kaarsje voor La Vielle

Wat een lege maand was februari, geen enkel stukje. Omdat ze zo vol was.
Februari was een bizarre maand, met bijzonder leuke momenten, zoals de zalige komst van Micheline, maar ook met heel droevige, zoals het overlijden van 'La Vielle'.
Paix à son âme.

Ik heb het hier al wel meer meegemaakt: overlijdens waarbij ik denk, dit had nu echt niet hoeven te gebeuren. La Vielle is de oudste dochter van Van's oudste zus. Moet ergens 20 jaar geweest zijn of net niet. Was een drietal-jaar getrouwd, had al een dochtertje en was nu zwanger van een tweede kindje dat op zeven maanden geboren is. Zij is heel ziek geworden en na een week was ze er niet meer. Wat kan het leven hier verdomd hard zijn.
Ik ben maar weer eens overtuigd - dat was ik al en is nogmaals bevestigd - dat een nog groter probleem dan een gebrek aan middelen, hier het gebrek aan kennis is. Op vele vlakken. Het geldt uiteraard in de eerste plaats op vlak van gezondheidzorg, maar evengoed in het onderwijs.
De hele familie had voor de genezing van La Vielle geld samengelegd en was tot een voor Malinese begrippen groot bedrag gekomen. Daar kon behoorlijk wat degelijk materiaal en medicijnen voor aangekocht worden, die hier in Bamako dikwijls wel voorhanden zijn. Maar als niemand juist weet wat er aan de hand is of welke behandeling aangewezen is...

Weer twee wezen erbij, ze zullen opgroeien bij de oudste zus van Van, hun grootmoeder. Die is begonnen het pasgeboren baby'tje aan haar borst te leggen en stilaan komt de melkproductie op gang.

mali

Er verblijft een nijlpaard voor onze deur. Het is nu al de derde avond dat zij (dat denken we) zo tussen 9 en 10 's avonds het water uitkomt en voor onze deur haar avondmaal verorbert. Ik had er graag een foto van genomen en heb het gisteren ook geprobeerd, maar te donker.

De eerste avond was het een grote sensatie: 'mali, mali, mali!!' Mali betekent nijlpaard in het Bambara. Tientallen mensen en motorrijders kwamen de weg af tot aan de rivier om het kolossale beest te bekijken. Niet van te dicht want men is beter op zijn hoede in zijn nabijheid.

Het nijlpaard heeft een enorme symbolische betekenis, niet alleen draagt het land zjin naam, het is ook een geluksbrenger dus er werd onmiddellijk een goed teken in gezien dat werd toegepast op ieders eigen situatie. Van werd helemaal gek, het nijlpaard was de voorspeller van grootsheid en geluk voor ons aankomend kindje. Momenteel logeert er een zieke vriend bij ons, een Malinese man met zijn Europese vrouw en ook bij hen werd het geïnterpreteerd als een positieve gebeurtenis, op naar een langzaam herstel.

médicament traditionnel

Van (op de foto tijdens een uitstap vorig jaar naar Segou) heeft een ongeluk gehad met de motor van een vriend. Niet dat dat zo verbazend is, en dan heb ik het niet over Van's rijgedrag, hij is best wel een aardige chauffeur. Dan heb ik het over de honderdduizenden brommers die hier door de stad scheuren en dagelijks betrokken zijn in talloze minder of zeer ernstige ongevallen.

Het resultaat: een diepe kap in zijn voorhoofd en een zwaar verstuikte voet, naast enkele kleinere schaafwonden. De snee in zijn gezicht is al goed aan het helen en stilaan kan hij ook weer op zijn voet steunen wat de eerste dagen niet mogelijk was.

Ik had de voet onmiddellijk in een verband gewikkeld na een zalf tegen verstuikingen te hebben aangebracht. Maar dat was slechts een lapmiddeltje. De volgende morgen kwam de echte verzorging eraan. Van had zijn familie in het dorp gebeld en gevraagd een man (marabout? medicijnman? charlatan?) met jarenlange ervaring in het verzorgen van dergelijke kwalen naar ons huis te sturen. De gezwollen, verstuikte voet moest uitgerokken worden. Eerst ontzwellen, hier niet met ijswater, maar met kokend water en dan met een hete doek rond de voet deze uitrekken. Van's kreten deden bijna denken aan een bevalling. Vervolgens een medicijn erop: dit was beurre de carité (galamnootboter, echt een wondermiddel dat ik ook voor alles en nog wat gebruik) met enkele zinsneden uit de koran erover uitgesproken en dan weerom de windel errond.

Waarom overkwam ons dit nu? Wel omdat we twee groepen naar het festival hadden, allemaal samen in een 5-tal goed gevulde terreinwagens en iederen is heelhuids teruggekeerd. Er zijn slechte mensen die ons kwaad willen doen. Al het kwaad dat voor onze groepen bestemd was, heeft zich nu tegen Van geuit. Gelukkig. We kregen uit het dorp dan ook onmiddellijk nog andere offertjes toegestuurd die voor ons huis in de rivier werden geworpen, om ons te beschermen tegen diegenen die tegen ons zijn.

Klanten vragen me soms: Van die getrouwd is met een blanke vrouw, zal wel rationeler staan tegenover deze Afrikaanse tradities. Ik heb het er soms over met andere blanke vrouwen uit gemengde huwelijken. In alle rangen en standen, met geen stokken krijg je dit Afrikaanse geloof eruit. Het zou ook de laatste van mijn bedoelingen zijn.

Tounga disaster

Eind deze week en begin volgende komen er nog twee groepen terug van een tour die leidde tot het festival in Essakane (bij Timboektoe) en terug. (Niemand gekidnapt trouwens, zie vorig stukje.) Tijdens de kerstvakantie was het een ware rush, reizigers die weer terugkwamen van hun rondreis en anderen die vertrokken. Mij hoor je niet klagen, over het algemeen iedereen tevreden en overlopend van Afrikaanse ervaringen, impressies en bedenkingen terug naar de blanke wereld.
Met uitzondering van één Engels echtpaar.

Meestal vertrekken onze tours vanuit Bamako en keren hier ook weer naar terug. Dit Britse koppel had tickets geboekt naar en van Ouagadougou. Van daar uit kan je ook gemakkelijk een reis door Mali aanvatten, hoewel zij niet zuidelijker dan Djenné gekomen zijn.
Gids en chauffeur gingen hen halen aan de luchthaven en hen op het einde weer terugbrengen en daar zit de kink in de kabel. De nacht dat hun vlucht vertrok om 1 uur kreeg ik plots telefoon om 23u. Ze stonden aan hun hotel en van gids en chauffeur was geens spoor te bekennen. Zij in paniek, ik in shock. Hun bagage met waardevol materiaal stond nog in de auto, en die was er niet. De gids kon ik telefonisch niet bereiken omdat die zich dus in Burkina Faso bevond en de verbinding werkte niet. Uiteindelijk hebben de Engelsen een taxi genomen naar de luchthaven, nog steeds in de hoop dat gids en chauffeur en vooral bagage zouden opduiken. Ze hebben me nog gebeld om middernacht net voor de uiterlijke check-in tijd. Tevergeefs. Zonder bagage terug naar huis en bij thuiskomst een mailtje naar hier met als titel 'Tounga disaster': hun reis was prima verlopen, één van de geweldige ervaringen in Mali was dat ze zich nooit onveilig gevoeld hadden, ook niet ten opzichte van hun materiaal. En plots gingen die gids en chauffeur ervandoor, mogelijk met de bedoeling hun materiaal te stelen.
Ik had nog weinig vuur nodig want alles wat kan koken in mijn binnenste was hevig aan het sudderen!

De volgende middag (pas!) krijg ik telefoon van hun gids alsof er niets aan de hand is. Zij waren wel om middernacht aan het hotel, maar die onmogelijke klanten waren al vertrokken. Ik kan er niet bij, een ervaren gids die één uur (!!) voor vertrek van een internationale vlucht klanten gaat halen aan het hotel. In de paar jaar in Mali is mijn capaciteit tot razende uitvallen enorm toegenomen. Na de telefoon had ik stem noch adem.

Van, die gisteren van het festival terug thuis kwam, had hun bagage mee. We zoeken een betrouwbare manier uit om hun materiaal naar Engeland op te sturen.

Ondertussen tracht ik mezelf de kalmeren. N'Yélé's verjaardag hielp.